Domyślne aplikacje w oparciu o typy plików (MIME)

Pełne środowiska graficzne zwykle oferują odpowiednie narzędzia, które mogą posłużyć skonfigurowaniu domyślnych aplikacji. Jesteśmy zatem w stanie bardzo prosto przypisać szereg typów MIME do odpowiednich programów. Wobec takiego stanu rzeczy, przy próbie uruchomienia jakiegoś pliku, ten zostanie odpalony przez konkretną aplikację. Niemniej jednak, jeśli chodzi o środowiska graficzne oparte o menadżery okien, np. Openbox, to na dobrą sprawę mamy bardzo małe pole manewru. Niezależnie czy korzystamy z GNOME, KDE, XFCE, MATE czy też Openbox'a, wszystkie z nich wykorzystują dokładnie ten sam mechanizm wiązania aplikacji z typami plików. Możemy zatem ominąć te wszystkie graficzne nakładki i ręcznie skonfigurować sobie typy MIME, tak by działały niezależnie od wykorzystywanego środowiska graficznego. W tym wpisie spróbujemy przyjrzeć się nieco bliżej konfiguracji tego całego mechanizmu.

Jak ustalić typ MIME

W linux'ie każdy plik ma swój typ. Dlatego też małe znaczenie mają rozszerzenia pliku, a o wiele bardziej liczy się to co siedzi w jego nagłówku. Na dobrą sprawę, to chyba każdy menadżer plików jest nam w stanie określić typ MIME. Te informacje widnieją zwykle we właściwościach tego pliku. Poniżej okienko właściwości na przykładzie menadżera plików SpaceFM:

Mamy tutaj informację, że jest to dokument PDF, a jego typ MIME to application/pdf . Widzimy również jaka aplikacja jest ustawiona jako domyślna dla tego typu plików i w tym przypadku jest to Okular .

Innym sposobem na ustalenie typu MIME jest skorzystanie z tekstowych narzędzi, które w debianie są zawarte w pakiecie xdg-utils, przykładowo:

$ xdg-mime query filetype plik
application/pdf

Dzięki tym typom, szereg aplikacji może zostać przypisanych określonym rodzajom plików, co wygląda mniej więcej tak:

Domyślne aplikacje dla poszczególnych typów MIME

Wiemy już zatem jak ustalić typ MIME. Spróbujmy wobec tego dowiedzieć się na jakiej zasadzie jest dokonywane powiązanie typu application/pdf z aplikacją Okular . Jeśli odpytamy system o domyślną aplikację dla tego typu, dostaniemy mniej więcej taką wiadomość:

$ xdg-mime query default application/pdf
kde4-okularApplication_pdf.desktop

Mamy tutaj informację, że za ten typ MIME jest odpowiedzialny plik kde4-okularApplication_pdf.desktop . Nie jest to faktyczna aplikacja ale jedynie sam plik .desktop, który znajdować się może w katalogu /usr/share/applications/ lub też jego lokalnym odpowiedniku, tj. ~/.local/share/applications/ . Plik, o którym mowa wygląda mniej więcej tak:

[Desktop Entry]
MimeType=application/pdf;application/x-gzpdf;application/x-bzpdf;application/x-wwf;
Terminal=false
Name=Okular
Name[pl]=Okular
GenericName=Document Viewer
GenericName[pl]=Przeglądarka dokumentów
Exec=okular %U %i -caption %c
Icon=okular
Type=Application
InitialPreference=8
Categories=Qt;KDE;Graphics;Viewer;
X-KDE-Keywords=PDF, Portable Document Format
X-KDE-Keywords[pl]=PDF, Przenośny Format Dokumentu
NoDisplay=true

W MimeType są określone wszystkie typy MIME, które mają być przypisane do aplikacji, która jest wywoływana w linijce z Exec . Nie wszystkie aplikacje posiadają opcję MimeType w swoich plikach .desktop . Są również takie programy, które w ogóle nie posiadają plików .desktop . Powoduje to problemy z późniejszym przypisywaniem aplikacji, bo system zwyczajnie ich nie bierze pod uwagę. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by napisać sobie taki plik i umieścić go w katalogu ~/.local/share/applications/ .

Określanie domyślnych aplikacji

Często się zdarzy tak, że jako domyślna aplikacja dla danego typu pliku nie zostanie określona ta, którą my byśmy sobie życzyli. Przydałoby się zatem to zmienić. Znając typ MIME oraz nazwę pliku .desktop możemy przy pomocy xdg-mime ustawić domyślną aplikację. Robimy to w poniższy sposób:

$ xdg-mime default geany.desktop text/x-shellscript

Narzędzie xdg-mime operuje na pliku mimeapps.list , który zwykle jest ulokowany w katalogu ~/.config/ lub ~/.local/share/applications/ (ta druga lokalizacja jest już przestarzała). Struktura tego pliku jest następująca:

[Default Applications]
image/png=viewnior.desktop
...

[Added Associations]
text/html=geany.desktop;Firefox.desktop;
...

[Removed Associations]
application/octet-stream=smplayer.desktop;
...

Mamy generalnie trzy różne bloki, z których [Default Applications] odpowiada za domyślne aplikacje, [Added Associations] określa dodatkowe powiązania (niekoniecznie określone w pliku .desktop ) , a [Removed Associations] odpowiada za usunięcie powiązań. Typy MIME są oddzielone od nazw aplikacji za pomocą znaku = . Jeśli wiele aplikacji ma być powiązanych lub usuniętych, można je precyzować jedna za drugą oddzielając je od siebie za pomocą ; .

Może się zdarzyć tak, że nazwa pliku mimeapps.list w środowiskach graficznych przybierze nieco inną nazwę:

• gnome-mimeapps.list -- dla środowiska GNOME
• xfce-mimeapps.list -- dla środowiska XFCE
• kde-mimeapps.list -- dla środowiska KDE

Można naturalnie potworzyć odpowiednie dowiązania, tak by wszystkie wpisy zawsze były czytane tylko z jego pliku i by nam ta konfiguracja się nie rozjechała i nie była inna w przypadku aplikacji specyficznych dla określonego środowiska graficznego.

Narzędzia do konfiguracji typów MIME

Warto też wspomnieć, że istnieją menadżery plików, np. SpaceFM, które są w stanie dokonać całej konfiguracji typów MIME za nas. Jest to o wiele wygodniejsze niż ręczna edycja konkretnych plików, no i unikniemy w ten sposób literówek czy jakichś większych błędów. Poniżej jest zrzut konfiguracji w SpaceFM:

Każdy powiązany z plikiem typ MIME jesteśmy w stanie poddać edycji klikając na jego pozycji prawym przyciskiem myszki. Jesteśmy w stanie edytować pliki zarówno w katalogu /usr/share/applications/ jak i te w ~/.local/share/applications/ czy ~/.config/ . Możemy także w łatwy sposób kopiować odpowiednie pozycje, po których to skopiowaniu zostanie do naszej dyspozycji oddany edytor tekstu w celu odpowiedniego dostosowania danego pliku.

Zmienne środowiskowe

Szereg narzędzi, takich jak xdg-open , potrzebuje do poprawnego działania odpowiednich zmiennych środowiskowych. W przypadku pełnych środowisk graficznych, te zmienne są automatycznie dostosowywane i nie musimy się o nic martwić. Jeśli jednak korzystamy jedynie z Openbox'a, czy też innego menadżera okien, to może okazać się, że część programów nadal ma problemy z rozpoznaniem domyślnych aplikacji.

Dwie takie najbardziej problematyczne zmienne, to GNOME_DESKTOP_SESSION_ID oraz DE . Pierwsza z nich zwykle jest ustawiana w celu unifikacji wyglądu ikonek w aplikacjach GTK i QT. Zwykle też za jej sprawą system błędnie rozpoznaje środowisko GNOME i dlatego mogą pojawić się problemy z określeniem domyślnych aplikacji w oparciu o typy MIME. Jeśli chodzi zaś o zmienną DE , to w oparciu o jej wartość, system decyduje z jakich narzędzi ma korzystać przy odpalaniu plików.

W środowisku Openbox'a, zmienna DE nie jest zdefiniowana. By ją ustawić ręcznie, edytujemy plik ~/.config/openbox/environment i dodajemy w nim tę poniższą linijkę:

export DE="xfce"

Ta zmienna niekoniecznie musi wskazywać na środowisko Xfce . Mamy także do wyboru kilka innych wartości: gnome , kde , lxde oraz mate . Niemniej jednak, w przypadku minimalistycznego systemu, ustawienie wartości xfce jest chyba jedyną opcją. Warto też wiedzieć, że w zależności od wybranej tutaj wartości, musimy doinstalować dodatkowe pakiety. W przypadku xfce jest to pakiet exo-utils .