Konfiguracja jasności ekranu w laptopie (backlight)

Linux nigdy nie był popularnym systemem operacyjnym na stacjach klienckich. Może i cieszy się sporym wzięciem wśród środowisk serwerowych ale jego niezbyt prosta obsługa nie przemawia do przeciętnego użytkownika komputera. Wraz z rozwojem technologi, zmienił się też rodzaj urządzeń na jakich obecnie pracujemy. W dzisiejszych czasach liczy się przede wszystkim mobilność i praktycznie każdy z nas miał już prawdopodobnie do czynienia z laptopami. Producenci tych urządzeń lubią nam wciskać windowsa z dopiskiem, że ten laptop bez niego nie będzie w ogóle nam działał. Już od dość dawna szereg laptopów jest w stanie pracować pod linux'em ale, jakby nie patrzeć, sporo rzeczy w nich nie działa OOTB i trzeba poświęcić trochę czasu, by tę maszynę doprowadzić do porządku. W tym wpisie zajmiemy się zagadnieniem podświetlania matrycy (backlight), tak by system był w stanie bez problemu zapisać ustawienia jasności ekranu przy wyłączaniu komputera oraz, by potrafił je także wczytać podczas fazy rozruchu.

Sterowanie backlight'em

Jeśli już odważyliśmy się na zainstalowanie linux'a na laptopie, lub też jedynie korzystamy z systemu live, to przydałoby się nieco zapoznać z informacjami jakie system jest nam w stanie podać jeśli chodzi w kwestii backlight. Przede wszystkim, w systemd do zapisywania jasności ekranu jest wyznaczona odpowiednia usługa, systemd-backlight@.service. Musimy się zatem upewnić, że ta usługa jest włączona oraz, że działa poprawnie. Jako, że w nazwie usługi mamy @ , oznacza to, że faktyczna nazwa usługi wygląda nieco inaczej. By ją ustalić musimy zajrzeć do katalogu /sys/class/backlight/ , przykładowo:

$ ls /sys/class/backlight/
./  ../  acpi_video0@  intel_backlight@

Generalnie rzecz biorąc, sterowanie jasnością matrycy może leżeć w kwestii sterowników do grafiki lub też może odbywać się za sprawą zdarzeń ACPI. W powyższym przypadku wykorzystywane są obie te metody i to zwykle powoduje problemy. Może się okazać, że jasność jest zarządzana nie przez ten moduł, który próbujemy skonfigurować lub też następuje przepisanie ustawień w zależności od tego, który z powyższych zainicjuje się jako ostatni. By wyeliminować większość problemów z backlight'em, musimy zdecydować się na tylko jedną opcję i trzymać się jej cały czas.

Wartości aktualnego podświetlenia są przez systemd przechowywane w katalogu /var/lib/systemd/backlight/ . Są tam osobne pliki dla każdego z modułów, przykładowo:

$ cat /var/lib/systemd/backlight/pci-0000:00:02.0:backlight:acpi_video0
4

Te pliki są przepisywane za każdym razem, gdy tylko przyciśniemy na klawiaturze przycisk od zmiany jasności ekranu. Przy starcie systemu, ta wartość jest podawana sterownikowi i ten ustawia odpowiedni poziom podświetlenia. Dlatego właśnie nie możemy korzystać z obu modułów jednocześnie.

Usługa systemd-backlight@.service

Standardowo systemd będzie próbował uruchamiać usługę systemd-backlight@.service dla każdego linku wykrytego w /sys/class/backlight/ . Musimy go zatem tego oduczyć. W przypadku tego laptopa, intel_backlight nie działa za dobrze, zatem będziemy korzystać z acpi_video0 . Musimy więc zamaskować tę drugą usługę. Robimy to w poniższy sposób:

# systemctl mask systemd-backlight@backlight\:intel_backlight

Sprawdzamy też czy ta pożądana przez nas usługa działa poprawnie:

Backlight i Xserver

Jeśli podczas fazy boot jesteśmy w stanie zaobserwować zmianę jasności ekranu, oznacza to, że systemd robi swoje. Niemniej jednak, po zalogowaniu się w sesji graficznej, może nastąpić kolejna zmiana jasności ekranu. Dzieje się tak dlatego, że Xserver prawdopodobnie korzysta z tego drugiego sterownika, a że tamten ma ustawione inne wartości, to doświadczamy rozjaśnienie tudzież przyciemnienia ekranu. By wybrnąć z tej sytuacji, musimy wskazać Xserver'owi, z którego modułu ma korzystać.

Środowiska graficzne z reguły będą przepisywać ustawienia Xserver'a, dlatego też ta sekcja dotyczy jedynie minimalistycznych środowisk opartych jedynie o menadżery okien, np. openbox.

Tworzymy zatem plik konfiguracyjny dla Xserver'a, /etc/X11/xorg.conf.d/20-monitor.conf i dodajemy w nim ten poniższy kod:

Section "Monitor"
      Identifier   "LVDS1"
EndSection

Section "Device"
      Identifier  "Device0"
      Driver      "intel"
      Option      "Backlight" "acpi_video0"
      BusID "PCI:0:2:0"
EndSection

Section "Screen"
      Identifier     "Screen0"
      Device         "Device0"
      Monitor        "LVDS1"
      DefaultDepth    24
EndSection

Większość użytych wyżej opcji została wyjaśniona w artykule poświęconym konfiguracji monitora i nie będę ich tutaj ponownie przytaczał. Nas interesuje głównie opcja Backlight w sekcji Device . Ustawiamy ją w oparciu o nazwę linku, który możemy znaleźć w katalogu /sys/class/backlight . W tym przypadku określamy acpi_video0 . W tej chwili zarówno systemd jak i Xserver będą korzystać z jednego modułu do zmiany jasności matrycy w naszym laptopie.

Niedziałające klawisze

Jeśli znajdujemy się w tak niefortunnej sytuacji, że klawisze sterujące podświetlaniem ekranu zwyczajnie nie działają, to zawsze możemy skorzystać z odpowiednich narzędzi, by poziom jasności sobie dostosować programowo. W debianie mamy dostępny min. pakiet xbacklight , który wyśmienicie się nadaje do tego celu. Instalujemy go i wpisujemy w terminal poniższe polecenie:

$ xbacklight -set 40%

Wyłączenie acpi_video0

Możemy także pokusić się o całkowite wyłączenie modułu ACPI odpowiedzialnego za backlight, a sterowanie podświetleniem matrycy zostawić sterownikowi karty graficznej. By wyłączyć ten moduł, musimy dopisać do linijki kernela opcję acpi_backlight=vendor . Poniżej przykład dla bootloader'a extlinux:

APPEND root=... acpi_backlight=vendor ...

Po ponownym uruchomieniu komputera, w katalogu /sys/class/backlight/ powinien znajdować się jedynie link intel_backlight . Jeśli zamierzamy korzystać z tego rozwiązania, to pamiętajmy też o włączeniu odpowiedniej usługi systemd.

Jeśli chodzi jeszcze o wartości backlight'ów sterowników graficznych, to możemy tutaj zaobserwować, np. 2431 (w stosunku do 5 w ACPI). W przypadku ACPI, mamy 10 punktów jasności, między którymi możemy się przełączać. Natomiast jeśli chodzi o intel_backlight , to mamy możliwość nieco bardziej płynnego przejścia. Choć moim zdaniem 10 poziomów jasności w zupełności wystarcza.

Maksymalna i minimalna wartość podświetlenia

Starajmy się unikać granicznych wartości podświetlenia ekranu jakie możemy ustawić. Chodzi o to, że może wystąpić dość dziwny błąd, który powoduje rozjechanie się ustawień. Nawet jeśli zmiana jasności działa prawidłowo, to po osiągnięciu, np. maksymalnej jasności ekranu, ta wartość nie będzie już podlegać dalszym zmianom. W efekcie czego, przy zamykaniu systemu zostanie zapisana maksymalna wartość podświetlenia, mimo, że ekran był rozjaśniony, np. w 40%. Później wartość odpowiadająca za 100% zostanie wczytana przy starcie systemu.

Jeśli tego typu sytuacja nam się przytrafi, to pamiętajmy, że zawsze możemy deaktywować usługę systemd i ręcznie zmienić wartość w plikach w katalogu /var/lib/systemd/backlight/ .