Temperatura dysku twardego (hddtemp)

Obecnie dyski twarde nie są potrzebne do prawidłowego działania komputera. Mając sporo pamięci operacyjnej oraz system live, możemy bez problemu korzystać z takiego sprzętu. Niemniej jednak, systemy live są nieco ograniczone. Najdotkliwszą ich wadą jest brak zapisywania wprowadzanych zmian. W pewnych przypadkach ta cecha może być bardzo pożądana ale jeśli chodzi o przeciętnego użytkownika, to chciałby on raczej mieć możliwość zapisu swojej pracy. Dlatego też zewnętrzny magazyn danych w postaci dysku twardego nie prędko wyjdzie z użytku. Te urządzenia, jak i większość tych, które podłączamy do naszego komputera, wydzielają ciepło. Temperatura jest wrogiem numer 1 w przypadku maszyn i musi stale być monitorowana, tak by czasem nie doszło do przegrzania sprzętu. Dyski HDD mają ten problem, że im wyższa jest temperatura, tym obszar magnetyczny się bardziej rozszerza, a to powoduje błędy odczytu i zapisu. Podobnie jest ze zbyt niską temperaturą, gdzie ścieżki i sektory ulegają skurczeniu. Taki dysk musi pracować w odpowiednich warunkach termalnych. W tym wpisie postaramy się ustalić aktualną temperaturę dysku oraz spróbujemy ją monitorować, tak by wiedzieć czy czynnik temperaturowy nie zagraża czasem dyskom podpiętym do naszego PC.

Narzędzie hddtemp

W linux'ie do pomiaru temperatury dysku wykorzystuje się z reguły narzędzie hddtemp. Jest ono dostępne w oficjalnym repozytorium debiana w pakiecie o tej samej nazwie, zatem nie powinno być problemów z jego instalacją. Ten pakiet nie ma usługi pod systemd, przynajmniej w przypadku debiana, i jest odpalany za pośrednictwem skryptu init. Konfiguracja dla tego skryptu trzymana jest zaś w pliku /etc/default/hddtemp . Rzućmy zatem okiem na ten plik:

RUN_DAEMON="true"
DISKS="/dev/sda"
DISKS_NOPROBE=""
INTERFACE="127.0.0.1"
PORT="7634"
DATABASE="/etc/hddtemp.db"
SEPARATOR="|"
RUN_SYSLOG="0"
OPTIONS=""

Wyjaśnienie użytych opcji:

• RUN_DAEMON uruchamia demona hddtemp .
• DISKS określa, które dyski mają być monitorowane.
• DISKS_NOPROBE to przeciwieństwo DISKS .
• INTERFACE odpowiada za adres, a raczej za interfejs, na którym będzie nasłuchiwał demon hddtemp . Standardowo jest to 127.0.0.1 . Można także wpisać 0.0.0.0 i wtedy demon będzie nasłuchiwał na każdym dostępnym interfejsie.
• PORT definiuje port. Domyślnie jest to 7634.
• DATABASE określa plik bazy danych. Domyślnie /etc/hddtemp.db .
• SEPARATOR określa jaki separator zostanie użyty przy rozdzielaniu konkretnych pól w wyjściu hddtemp .
• RUN_SYSLOG ustawia logowanie temperatury w logu systemowym. Wartość jest podawana w sekundach i jeśli ustawiona na "0", logowanie jest wyłączone.
• OPTIONS ustawia dodatkowe opcje.

Usługa dla systemd

W przypadku korzystania z systemd, możemy pokusić się o napisanie dla tego init'u odpowiedniej usługi. Nie jest to oczywiście wymagane, bo systemd bez problemu potrafi odpalać skrypty init ale też nic nie stoi na przeszkodzie, by taką usługę sobie zrobić. Tworzymy zatem plik /etc/systemd/system/hddtemp.service i dodajemy w nim tę poniższą treść:

[Unit]
Description=Hard drive temperature monitor daemon
Documentation=man:hddtemp(8)

[Service]
Type=simple
ExecStart=/usr/sbin/hddtemp /dev/sda \
      --daemon \
      --foreground \
      --listen=127.0.0.1 \
      --port=7634 \
      --file=/etc/hddtemp.db \
      --separator=| \
      --unit=C \
      -4

[Install]
WantedBy=multi-user.target

Użyte opcje są mniej więcej takie same co w przypadku skryptu init, za wyjątkiem -4 . Ta opcja sprawia, że demon hddtemp będzie nasłuchiwał jedynie w protokole IPv4. Niech nas też nie zmylą opcje --daemon oraz --foreground , gdyż demon odpowiada za nasłuchiwanie na określonym adresie i porcie, a nie za działanie usługi w tle. W przypadku systemd nie ma też potrzeby, by usługa sama fork'owała się. Dlatego korzystamy z opcji --foreground i tę kwestię pozostawiamy samemu init'owi.

Monitorowanie temperatury

Mamy zatem demona działającego w tle. By podejrzeć aktualną temperaturę, musimy wysłać zapytanie pod adres, który został określony wyżej, przykładowo:

# hddtemp /dev/sda
/dev/sda: WDC WD2500BEKT-60A25T1: 41°C

W tym przypadku, temperatura dysku /dev/sda wynosi 41 stopni. Oczywiście nie będziemy w ten sposób jej monitorować, bo do tego celu są odpowiednie narzędzia.

Temperatura dysku w conky

Conky to tekstowy monitor systemu, który zwykle jest wyświetlany na pulpicie. Posiada on też odpowiednie opcje od temperatury dysku. Wymagana jest jednak poprawna konfiguracja demona hddtemp . By ta temperatura zwracana przez hddtemp została wyświetlona w conky , musimy do jego pliku konfiguracyjnego dopisać ${hddtemp /dev/sda}˚C . Temperatura dysku w conky prezentuje się mniej więcej tak:

Monitorowanie temperatury w monitorix

Monitor systemu conky daje nam jedynie możliwość obserwowania zmian temperatury w czasie rzeczywistym. Nie mamy jednak żadnej historii dotyczącej jej zmian. Istnieje za to narzędzie monitorix, które jest w stanie monitorować nie tylko stan temperatury dysku twardego ale również całą masę innych parametrów. Na potrzeby tego artykułu ograniczymy się jedynie do temperatury dysku. Trzeba jednak zaznaczyć, że w debianie nie ma pakietu monitorix i nie damy rady go zainstalować z oficjalnego repozytorium. Na stronie projektu jest za to pakiet .deb , którą możemy bez problemu dociągnąć i zainstalować ręcznie. Alternatywnie zawsze możemy taki pakiet .deb zrobić samodzielnie.

Konfiguracja sprowadza się do edycji pliku /etc/monitorix/monitorix.conf , gdzie przechodzimy do sekcji grafów ( graph_enable ) i włączamy hddtemp , przykładowo:

...
<graph_enable>
      ...
      hptemp            = y
      ...

Zapisujemy zmiany i restartujemy usługę. Monitor systemu jest dostępny z poziomu przeglądarki internetowej pod adresem :8080/monitorix/ . Wykres temperatury wygląda mniej więcej tak:

Obserwując go możemy w bardzo prosty sposób wywnioskować czy dyski w naszych komputerach mogą ulec przegrzaniu w wyniki zbyt wysokiej temperatury i czy już najwyższy czas, by rozkręcić laptopa i go nieco przeczyścić.