Własny system live i tworzenie go od podstaw

Jeśli mamy nieco odbiegające od standardowych oczekiwania dotyczące systemów live, np. wynikają one z braku obecności pewnych pakietów w obrazie wygenerowanym przez developerów jakiejś konkretnej dystrybucji, to możemy sobie stworzyć własny obraz live, gdzie mamy możliwość dostosowania całej konfiguracji takiego systemu wliczając w to również i instalację brakujących pakietów. Obrazy, które są dostępne na stronie debiana, zawierają wydanie stabilne i jak wiadomo, nie jest ono zbyt aktualne pod względem oprogramowania. Natomiast jeśli chodzi o tworzenie własnych obrazów live, to możemy zdefiniować sobie gałąź, z której mają być pobierane pakiety użyte w procesie budowania, jak i również dograć te pakiety, które nie są w żaden sposób powiązane z daną dystrybucją.

Narzędzia potrzebne do zbudowania systemu live

Na stronie projektu mamy dostępną obszerną dokumentację na temat własnoręcznego budowania obrazów live, jak i także manuale opisujące funkcje i opcje poszczególnych narzędzi wykorzystywanych w tym procesie (zawarte w pakiecie live-manual ). Jako, że jest to temat obszerny, polecam choćby przejrzenie tych dokumentów, bo ułatwią one nam pracę ze skryptami lb build czy lb config .

W tym wpisie skupimy się na stworzeniu stabilnego obrazu live, bo z nim są najmniejsze problemy. By nieco ułatwić sobie zadanie, nie będzie wpisywać długich linijek w terminalu i zamiast nich skorzystamy z plików konfiguracyjnych, w których możemy zdefiniować wszystkie wykorzystywane parametry. Zaletą tego rozwiązania jest możliwość szybkiej reprodukcji obrazu live, bo przecie całe środowisko produkcyjne będziemy mieć już przygotowane. Zanim jednak je sobie stworzymy, musimy wejść w posiadanie odpowiednich narzędzi, a te są dostarczane wraz z pakietem live-build .

Tworzenie struktury katalogów

Po zaopatrzeniu się w odpowiednie narzędzia, możemy przejść do tworzenia środowiska, w którym będziemy tworzyć obrazy live. Podczas tego procesu będą nam potrzebne uprawnienia root, także logujemy się na konto administratora systemu i tworzymy odpowiednią strukturę katalogów:

# mkdir /media/Kabi/debian-live
# cd /media/Kabi/debian-live
# lb config

Musimy również stworzyć kilka plików konfiguracyjnych w katalogu auto/ , z tym, że nie nie musimy tego robić ręcznie, bo mamy przygotowane pliki szkieletowe, które możemy wykorzystać:

# cp /usr/share/doc/live-build/examples/auto/* auto/

To co właśnie przygotowaliśmy, to jest minimalna konfiguracja systemu live o domyślnych parametrach. Teraz jeszcze musimy odpowiednio dostosować sobie konfigurację obrazu. W tym celu edytujemy plik auto/config i dodajemy tam poniższą zwrotkę:

#!/bin/sh

set -e

lb config noauto \
      --apt aptitude \
      --apt-indices true \
      --apt-recommends true \
      --apt-secure true \
      --apt-source-archives false \
      --architectures amd64 \
      --binary-image hdd \
      --binary-filesystem ext4 \
      --bootloader syslinux \
      --debian-installer netinst \
      --debian-installer-distribution stable \
      --debian-installer-gui true \
      --distribution stable \
      --keyring-packages "debian-archive-keyring" \
      --linux-flavours "amd64" \
      --linux-packages "linux-image linux-headers" \
      --memtest memtest86+ \
      --mirror-bootstrap http://ftp.pl.debian.org/debian/ \
      --mirror-binary http://ftp.pl.debian.org/debian/ \
      --mode debian \
      --system live \
      --archive-areas "main contrib non-free" \
      --firmware-binary true \
      --firmware-chroot true \
      --bootappend-live "\
boot=live \
config \
noeject \
swap=true \
persistence \
persistence-encryption=luks \
persistence-media=removable \
persistence-label=data \
live-config.hostname=jaqen-hghar \
live-config.username=morfik \
live-config.locales=pl_PL.UTF-8,en_US.UTF-8 \
live-config.timezone=Europe/Warsaw \
live-config.keyboard-layouts=pl \
live-config.utc=yes \
live-config.noautologin \
" \
      "${@}"

Trochę tych opcji jest ale nie zawsze wszystkich z nich będziemy potrzebować. Poza tym, szereg z tych parametrów ma domyślne wartości, zatem można je pominąć. Ja jednak wolę wyraźnie wskazać co i w jaki sposób ma być budowane. Wyżej mamy podział na dwie grupy parametrów konfiguracyjnych, z których jedna odpowiada za przygotowanie samego obrazu wynikowego, natomiast druga za parametry startowe systemu:

Parametry odpowiadające za konfigurację obrazu live:

• --apt określa z jakiego menadżera pakietów korzystać, do wyboru aptitude|apt-get
• --apt-* to opcje konfiguracyjne dla powyżej zdefiniowanego menadżera
• --architectures określa architekturę budowanego systemu live
• --binary-image to typ obrazu, do wyboru jeden z iso|iso-hybrid|netboot|tar|hdd
• --binary-filesystem definiuje system plików jaki zostanie użyty w obrazie, możliwe fat16|fat32|ext2|ext3|ext4
• --bootloader określa wykorzystywany bootloader, do wyboru grub|syslinux
• --debian-installer daje możliwość załączenia instalatora w wynikowym obrazie live, do wyboru true|cdrom|netinst|netboot|businesscard|live|false
• --debian-installer-distribution określa jaka dystrybucja ma być instalowana, do wyboru jeden z daily|stable|testing|sid
• --debian-installer-gui precyzuje czy załączyć także graficzny interfejs instalatora
• --distribution określa dystrybucję wynikowego systemu live
• --keyring-packages daje możliwość określenia dodatkowych pakietów z kluczami gpg
• --linux-flavours określa jakie kernele powinny zostać dołączone
• --linux-packages definiuje jakie dodatkowe pakiety kernela zainstalować
• --memtest dołącza narzędzia testujące pamięć operacyjną RAM, do wyboru memtest86+|memtest86|none
• --mirror-* odpowiada za serwery lustrzane dla pobieranych pakietów
• --mode określa globalny tryb budowania obrazu, do wyboru debian|progress|ubuntu
• --system definiuje jaki rodzaj systemu ma być budowany, do wyboru live|normal
• --archive-areas daje możliwość instalowania pakietów z niewolnych obszarów debiana, można określić jedną lub więcej opcji z main|contrib|non-free
• --firmware-* określa czy dołączyć pakiety mające w nazwie firmware
• --bootappend-live definiuje parametry startowe systemu live

Parametry startowe systemu:

• boot aktywuje narzędzie live-config
• noeject sprawia, że przy restarcie czy zamykaniu systemu nie będą wysuwane żadne nośniki
• swap włącza wykorzystanie wykrytych partycji SWAP
• persistence daje możliwość zachowywania zmian (persistence) wprowadzonych w systemie live
• persistence-* definiuje opcje dla persistence
• live-config.hostname ustawia nazwę hosta systemu
• live-config.username definiuje nazwę użytkownika, na którego zostaniemy zalogowani po załadowaniu systemu
• live-config.locales określa lokalizacje dla systemu live
• live-config.timezone ustawia strefę czasową
• live-config.keyboard-layouts ustawia układ klawiatury
• live-config.utc przyjmuje, że czas sprzętowy jest ustawiony na UTC
• live-config.noautologin wyłącza automatyczne logowanie na konsole TTY i do środowiska graficznego po załadowaniu się systemu

Standardowe parametry logowania to użytkownik live oraz hasło live . Jeśli zmieniliśmy parametr live-config.username , to nazwą tego użytkownika się posługujemy przy logowaniu w systemie live.

Jeśli korzystamy z szyfrowanego persistence, to również musimy zdefiniować kilka dodatkowych pakietów, które muszą być uwzględnione w zbudowanym obrazie live. W tym celu tworzymy plik config/package-lists/apps.list.chroot i dodajemy pożądane pakiety:

cryptsetup
lvm2

Naturalnie, można tutaj sobie dodać dowolne pakiety. W każdym razie, określamy co nam potrzebne i dopisujemy do powyższego pliku. By teraz zbudować obraz live, wydajemy kolejno te trzy polecenia:

# lb clean
# lb config
# lb build

Zaowocuje to uruchomieniem narzędzia debootstrap , które pobierze minimalnego debiana i z niego zbuduje nam obraz. Jeśli chcielibyśmy dołączyć jakieś środowisko graficzne, wtedy musimy odpowiednie pakiety uwzględnić w pliku live/config/package-lists/desktop.list.chroot . Oczywiście, nie musimy definiować setek paczek by zainstalować jakieś określone środowisko graficzne, możemy posłużyć się metapakietami:

# apt-cache search --names-only ^task-
...
task-gnome-desktop - GNOME
...

Jeśli chcemy zainstalować sobie całe środowisko graficzne GNOME, to wystarczy, że dodamy do listy ten powyższy pakiet. Natomiast nazwy mniejszych metapakietów można sprawdzić posługując się narzędziem debtags (dostępne w pakiecie pod tą samą nazwą) :

# debtags search role::metapackage

Po tym jak proces budowania obrazu dobiegnie końca, zostanie utworzony plik zawierający spakowany system plików systemu live. Jeśli jednak z jakichś powodów budowa obrazu nie powiedzie się, warto zajrzeć do pliku build.log w katalogu roboczym.