Przeszukiwanie zawartości pakietów (apt-file)

Podczas procesu kompilacji pakietów często zdarza się tak, że brakuje jakichś zależności, bez których dany pakietów nie chce się nam zbudować. W większości przypadków, system powinien nam podpowiedzieć jaki pakiet powinniśmy doinstalować. Nie zawsze jednak będzie to takie oczywiste i jedyne co nam zostanie zwrócone, to ścieżka danego pliku lub tylko jego nazwa. Nawet jeśli nie kompilujemy programów, to podczas zwykłego użytkowania komputera możemy potrzebować odnaleźć pakiet, który zawiera pewien określony plik binarny czy konfiguracyjny. Jak zatem odnaleźć się w gąszczu plików i katalogów by efektywnie ustalić pakiet, który zawiera interesujące nas pliki?

Menadżer pakietów dpkg

W debianie mamy do dyspozycji szereg menadżerów pakietów. Jednym z nich jest dpkg , za którego to sprawą jesteśmy w stanie przeszukać zawartość pakietów pod kątem dopasowań. Przykładowo, załóżmy, że musimy ustalić, w jakim pakiecie znajduje się często używane przez nas polecenie less . Możemy to zrobić w poniższy sposób:

$ dpkg -S less

W powyższym przypadku zostanie zwróconych bardzo dużo wyników, a to z tego względu, że dpkg inaczej niż my identyfikuje ciąg less . Dla niego to tylko cztery literki w określonej kolejności i każda nazwa, która je zawiera, zostanie wypisana po wydaniu tego powyższego polecenia. Jeśli mamy unikatowe nazwy jakichś programów, czy plików konfiguracyjnych, to raczej możemy je podawać bez większych obaw.

Co w przypadku tego less ? Jak odnaleźć pakiet, który go zawiera? Tutaj raczej nie obejdzie się bez wykorzystania which , który wskazuje pełną ścieżkę do danego programu. W dpkg możemy określić również ścieżkę w miejscu szukanej nazwy, przykładowo:

$ which less
/usr/bin/less

$ dpkg -S /usr/bin/less
less: /usr/bin/less

Zatem wiemy, że polecenie less znajduje się w pakiecie o tej samej nazwie, bo zawiera ono określoną przez nas ścieżkę do pliku.

Menadżer pakietów dpkg potrafi również zwrócić listę plików, które zostały wgrane do systemu za sprawą jakiegoś pakietu. Przykładowo:

$ dpkg -L less
/.
/usr
/usr/lib
/usr/lib/mime
/usr/lib/mime/packages
/usr/lib/mime/packages/less
/usr/share
/usr/share/doc
/usr/share/doc/less
/usr/share/doc/less/changelog.Debian.gz
...

Bardzo przydatna cecha gdy potrzebujemy odnaleźć, np. wszystkie pliki konfiguracyjne danego programu.

Pakiet apt-file

Problem z dpkg jest taki, że potrafi on operować jedynie na zainstalowanych w systemie pakietach. Jeśli poszukujemy nazwy w pakiecie, który nie jest zainstalowany, np. chcielibyśmy pozyskać taki pakiet w oparciu o szukaną frazę, to dpkg nam w tym nie pomoże i musimy skorzystać z innego rozwiązania, tj. z narzędzia apt-file , które jest dostępne w pakiecie pod tą samą nazwą. apt-file jest często używany przy budowaniu pakietów, gdzie korzystając z minimalnego środowiska chroot nie mamy w systemie praktycznie żadnych pakietów i w przypadku wystąpienia problemów z zależnościami, jedyne informacje jakie mamy, to właśnie nazwy brakujących plików lub ścieżek do nich.

Generowanie indeksu plików

Pakiet apt-file nie posiada konfiguracji jako takiej ale trzeba wygenerować indeks plików i regularnie go aktualizować. To w tym indeksie trzymana jest lista wszystkich plików we wszystkich pakietach w całej dystrybucji jak i również wszelkich pozostałych repozytoriach, które mamy aktywowane w pliku /etc/apt/sources.list . By utworzyć/zaktualizować indeks, wydajemy poniższe polecenie:

# apt-file update

Utworzony w ten sposób indeks jest systemowy i wszyscy użytkownicy będą z niego korzystać. Istnieje możliwość generowanie indeksu jako zwykły użytkownik, na wypadek gdyby administrator się opieprzał i nie aktualizował tego systemowego regularnie. W przypadku gdy to my jesteśmy administratorem systemu i zapominamy o aktualizacji indeksu, to możemy dopisać sobie tę poniższą linijkę do cron'a:

12    20    *     *     6 /usr/bin/nice -n 19 /usr/bin/ionice -c 3 /usr/bin/apt-file update

Przeszukiwanie indeksu

Poniżej jest przedstawiony przykład z życia wzięty. Podczas kompilacji został wyrzucony błąd, który był wynikiem niespełnionej zależności, czyli brakowało jakiegoś pakietu w systemie. Poniżej jest wycinek tego błędu:

CMake Error at /usr/lib/x86_64-linux-gnu/cmake/Qt5LinguistTools/Qt5LinguistToolsConfig.cmake:22 (message):
  The package "Qt5LinguistTools" references the file

     "/usr/lib/x86_64-linux-gnu/qt5/bin/lrelease"

  but this file does not exist.  Possible reasons include:

Widzimy wyraźnie, że została zwrócona informacja, że plik lrelease nie został odnaleziony. Mając nazwę pliku (ewentualnie ścieżkę) możemy przy pomocy apt-file przeszukać indeks plików:

$ apt-file search /usr/lib/x86_64-linux-gnu/qt5/bin/lrelease
qttools5-dev-tools: /usr/lib/x86_64-linux-gnu/qt5/bin/lrelease

Został nam zwrócony pakiet qttools5-dev-tools i to jego instalacja jest wymagana by ukończyć z powodzeniem budowę tego przykładowego pakietu.