Język polski w środowisku graficznym

Gdy mamy do dyspozycji panel administracyjny jednego ze środowisk graficznych, np. GNOME, zmiana języka interfejsu aplikacji w systemie nie powinna przysporzyć problemów. Natomiast jeśli chodzi o wszelkie inne środowiska oparte jedynie o menadżery okien, np. OPENBOX, lub też i te zupełnie nie mające graficznej sesji, to przestawienie języka jest lekko utrudnione. Przede wszystkim, musimy rozróżnić dwie kwestie. Jedną z nich jest język interfejsu i wszelkie wiadomości, które wypisuje nam system, np. na terminalu. A drugą są polskie znaki, które możemy wpisywać przy pomocy klawiatury. Te dwie rzeczy są ze sobą niepowiązane w żaden sposób, tj. można mieć polski układ klawiszy i jednocześnie korzystać z angielskiej wersji systemu operacyjnego linux i vice versa. Choć automaty środowisk graficznych synchronizują te dwa elementy, co wydaje się być raczej zrozumiałe.

Kilka słów o locale

Za język w systemie odpowiadają zmienne środowiskowe ustawień regionalnych. Możemy je podejrzeć przez wpisanie w terminalu polecenia locale :

$ locale
LANG=en_US.UTF-8
LANGUAGE=
LC_CTYPE=en_US.UTF-8
LC_NUMERIC=en_US.UTF-8
LC_TIME=en_US.UTF-8
LC_COLLATE=C
LC_MONETARY=en_US.UTF-8
LC_MESSAGES=C
LC_PAPER=en_US.UTF-8
LC_NAME=en_US.UTF-8
LC_ADDRESS=en_US.UTF-8
LC_TELEPHONE=en_US.UTF-8
LC_MEASUREMENT=en_US.UTF-8
LC_IDENTIFICATION=en_US.UTF-8
LC_ALL=

Zmienna LANG ustawia domyślne wartości dla lokalizacji w systemie i wszystkie zmienne LC_ będą automatycznie przepisane na wartość podanej w zmiennej LANG . Jeśli któraś ze zmiennych LC_ zostanie ustawiona osobno, wtedy ta wartość będzie honorowana. Nie zaleca się ustawiania za to zmiennej LC_ALL , bo ona zawsze nadpisuje wartości, które zostały zdefiniowane w zmiennych LANG i LC_ . Przydaje się ona jedynie w celach testowych. Z kolei zmienna LC_COLLATE odpowiada za domyślne ustawienia sortowania, np. wyników zwracanych przez polecenie ls . Jeśli ustawimy tę zmienną na C, wtedy listowane najpierw będą pliki zawierające z przodu kropkę, tj. pliki ukryte, następne będą pliki, których nazwy zaczynają się od wielkich liter i na końcu te zaczynające się z małych liter. Problematyczna może być zmienna LC_TIME , która odpowiada za ustawienie formatu daty i czasu. Ja bardzo lubię datę w formacie ISO-8601, tj. YYYY-MM-DD ale domyślne ustawienia języka en_US.UTF-8 preferują datę w zapisie MM/DD/YYYY . I tu mamy właśnie ukazaną wyższość ręcznego dostosowywania lokalizacji nad wszelkimi rodzajami automatów, bo możemy wpłynąć na format danych, które będą nam prezentowane przez interfejsy aplikacji.

Jak ustawić język polski

Domyślnym językiem instalacji linuxa jest angielski. Jeśli zapomnieliśmy go zmienić, to teraz jest najwyższy czas by to zrobić. Do zmiany ustawień języka na debianie, czy w ogóle na linuxie, wykorzystuje się pakiet locales , a konkretnie jedno z jego narzędzi, locale-gen . Generuje ono plik /usr/lib/locale/locale-archive zawierający archiwum lokalizacji w oparciu o to, co znajduje się w pliku /etc/locale.gen . Im więcej lokalizacji zaznaczymy, tym większe będzie archiwum.

Plik /etc/locale.gen możemy edytować na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest metoda ręczna polegająca na usunięciu znaczka komentarza # z początku linii przy pożądanych pozycjach. Inny sposobem jest skorzystanie z debianowego narzędzia dpkg-reconfigure . Nie ma znaczenia, którą opcję wybierzemy, bo i tak po dokonaniu edycji pliku baza locale zostanie wygenerowana w dokładnie ten sam sposób.

Ja jednak uważam, że lepiej jest skorzystać z dpkg-reconfigure by uniknąć ewentualnych literówek. Odpalamy zatem terminal i logujemy się na konto root, po czym wydajemy poniższe polecenie:

# dpkg-reconfigure locales

Naszym oczom powinien się ukazać następujący komunikat:

Mamy tam informację, że standardowo powinniśmy zaznaczyć pozycje, które mają kodowanie UTF-8 ale o tym za moment. Klikamy OK i teraz już powinniśmy mieć dostęp do wyboru lokalizacji:

Jak widzimy wyżej mamy dwie pozycje odpowiadające za język polski, zgodnie ze wcześniejszą instrukcją zaznaczamy jedynie tę przy której stoi UTF-8 . Mi nigdy ta druga pozycja nie była do niczego potrzebna przez te wszystkie lata, które spędziłem na linuxie. Kodowanie zawsze było takie jak trzeba i nie miałem problemów z wyświetlaniem polskich znaków.

Język polski to nie jedyna opcja, którą powinniśmy zaznaczyć w okienku wyżej. Dobrze jest także dodać en_US (również UTF-8) , bo to jest standardowy język interfejsów aplikacji w linuxie i jeśli jakaś z nich nie została przetłumaczona na język polski, to wtedy ten locale zostanie użyty.

Jako, że mamy co najmniej dwie różne lokalizacje, to trzeba wskazać domyślną dla całego systemu:

Ten krok spowoduje utworzenie pliku /etc/default/locale z ustawioną zmienną LANG na pl_PL.UTF-8 .

Po konfiguracji powinno zostać wygenerowane również i archiwum:

Język polski powinien być dostępny po ponownym uruchomieniu komputera. Powyższe kroki jednak nie wszędzie ustawią odpowiednie kodowanie znaków, mianowicie pod TTY będą problemy z ich wyświetlaniem ale to zagadnienie na inny wpis.